Vragen rond huwelijk, echtscheiding en hertrouwen na echtscheiding zijn niet specifiek iets van onze tijd. Toch spitsen ze zich in onze tijd enorm toe door de veranderde visie op het huwelijk, seksualiteit en echtscheiding. Het is daarom van groot belang om op grond van Gods Woord na te gaan wat het huwelijk eigenlijk is. Hoe vast en onverbreekbaar het is ondanks de geest van de tijd. Het is een verbond tussen één man en één vrouw voor het leven.
Echtscheiding neemt ook onder ons meer en meer toe. Als mensen van deze tijd worden we door de tijdgeest beïnvloed. De gemakkelijke wijze waarop huwelijken voor de wet kunnen worden ontbonden, laat ook onze gemeenten niet onberoerd. In het laatste der dagen waarin wij leven zal, zoals de Schrift zegt, de liefde van velen verkouden. Maar ook waar de liefde verkoudt, blijft de eis van trouw aan elkaar, zoals beloofd voor de burgerlijke overheid en met een eed bevestigd voor Gods aangezicht. De vrouw blijft aan de man verbonden zolang hij leeft. Dat geldt ook voor de man aan zijn vrouw (zie Romeinen 7).
Na nauwgezette exegese kan geen andere conclusie worden getrokken dan dat Gods Woord daarop slechts één uitzondering maakt, namelijk als er sprake is van overspel. Op deze en aanverwante zaken gaat het rapport ‘De heilige huwelijke staat’ in. Dit rapport is opgesteld door een commissie, daartoe ingesteld door de Generale Synode van de Gereformeerde Gemeenten. De synodale commissie bestond uit ds. G.J. van Aalst, J. Bloemendaal, G. Roos, ds. A. Schreuder en ds. W. Silfhout. De Synode heeft het door de commissie uitgebrachte rapport besproken en – zoals het thans voor u ligt – op 27 maart 2008 met grote instemming aanvaard. Dat betekent dat de uitspraken die onder paragraaf 7 zijn gedaan, moeten worden beschouwd als synodale uitspraken, dus kerkelijk gezag hebben.
De Generale Synode heeft ook uitgesproken dat:
1. in geval passages uit Acta of rapporten van de Gereformeerde Gemeenten uit het verleden niet overeenkomen met het rapport ‘De heilige huwelijke staat’, dit rapport gelding heeft;
2. het aan de Generale Synode 2004 uitgebrachte rapport van de commissie kerkelijke huwelijksbevestiging na echtscheiding dat door de Synode op 17 maart 2005 als ‘voorlopig’ werd getypeerd, na de behandeling van de nu ter tafel liggende rapporten is vervallen.
Hoewel de uitspraken van de Generale Synode kerkelijk gezag hebben, heeft de Synode het individuele geweten van dienaren des Woords niet willen binden in twee gevallen. Zo kan het zijn dat een dienaar van het Woord op grond van de Schrift tot de conclusie kan komen dat ook een tweede huwelijk na overspel niet mogelijk is. Hij kan niet gedwongen worden hieraan zijn medewerking te verlenen.
Diezelfde gewetensruimte heeft de Synode gelaten aan hen, die – in de lijn zoals verschillende van onze vaderen over de causa religionis spreken – moeite hebben met de conclusie in het rapport dat een tweede huwelijk na causa religionis niet mogelijk is. Daarbij is wel uitgesproken dat voorkomen moet worden dat dit dan in de praktijk zodanig wordt opgerekt, dat elke vorm van kwaadwillige verlating tot echtscheiding mag leiden en de weg baant naar een tweede huwelijk.
Bij het opstellen van het rapport is de commissie zich er terdege van bewust geweest dat de praktijk op dit gebied erg weerbarstig is. Het beschrijven van allerlei praktijksituaties zou echter tekortdoen aan de opdracht van de Generale Synode om vooral een exegetische studie van essentiële Schriftplaatsen te doen. De commissie hoopt niettemin dat het rapport de nodige richtlijnen biedt om in soms heel ingewikkelde en schrijnende praktijksituaties te handelen overeenkomstig Gods Woord. Dat moet en kan immers het enige richtsnoer zijn. Samen eerbiedig en onbevooroordeeld luisteren naar de Heilige Schrift en ondanks alle verwarring zich toch laten gezeggen door dit Woord, is niet de gemakkelijkste weg, maar wel de meest heilzame in het licht van de enige troost in leven en sterven.
De Generale Synode heeft genoemde commissie opdracht gegeven de inhoud van het rapport naar de gemeenten toe bekend te maken onder andere middels één of meer publicaties, zodat het bijbels denken over huwelijk, echtscheiding en hertrouwen – tegenover het seculiere denken – wordt bevorderd.
Met deze publicatie wil de commissie aan die opdracht gestalte geven. De Heere moge er Zijn onmisbare zegen over gebieden, zodat de ‘bloem van het paradijs’ onder ons mag bloeien door de herscheppende genade die in Christus Jezus is, zoals de apostel Paulus daarover zo schoon schrijft in Eféze 5. Tot Gods eer en het welzijn van zondaren.
De Synodale Commissie kerkelijke huwelijksbevestiging na echtscheiding,
Ds. W. Silfhout, voorzitter